2005-06-17 17:02
|
|
2005-06-17 17:02 |
Leeuwarder Courant zaterdag 28 mei 2005
In 1974 sprong Evert Wilstra voor het eerst met een aluminium polsstok en won gelijk de wedstrijd. Vanaf dat moment was de houten polsstok, waarmee sinds 1956 bij de start van een officiële fierljepwedstrijd gesprongen werd passé. 31 Jaar na dato kan hetzelfde gebeuren. Vier studenten van de Technische Universiteit in Delft presenteren binnen enkele weken de carbon polsstok. En weer wordt er, net als destijds, gerept over een belangrijke stap in de evolutie van de sport.
Het is snel gegaan. Op 9 februari kreeg Theun Scherjon, als vertegenwoordiger van het Frysk Ljeppersboun (FLB), definitief het groene licht. Zijn aanvraag om met het ontwikkelen van een nieuwe polsstok één van de projecten van de TU in Delft te worden, was gehonoreerd. „Op dat moment wist ik dus zeker dat er een nieuwe' fierljeppols zou komen. En dat nog dit seizoen", vertelt Scherjon. Want dat was immers de opdracht. Ontwikkel een veilige, nieuwe polsstok die ook daadwerkelijk geproduceerd moet worden. Een uit nood geboren opdracht, want de leverancier (Alcoa uit het Brabantse Drunen) van de aluminium polsstok was vanwege de aanschaf van een nieuwe machine niet meer in staat om polsstokken van 11 meter lengte uit een stuk te maken.
Bauke Bekkering, Doutse van Helden, Niels Hiems,tra en Jan Oosting schreven zich in voor het studieproject en konden vanaf 9 februari aan de slag. Dat leverde eind maart het eerste lijvige rapport op. „We waren allemaal vrij blanco wat betreft deze sport. We hadden wel eens van fierljeppen gehoord, maar dat was het. We hebben ons dus eerst helemaal verdiept in de sport, aan de hand van videomateriaal, een bezoek aan de schans in Burgum waar we een demo gezien hebben en interviews met fierljeppers", vertelt Niels.
Het kwartet wist eigenlijk vanaf dag één al dat carbon het materiaal moest worden. „Het is een vezel, die je in heel veel verschillende samenstellingen kunt opbouwen. Omdat de opdracht ook was om een lichtere pols te maken, is carbon met de eigenschappen die het heeft de meest voor de handliggende optie", aldus Doutse.
Om uiteindelijk tot de juiste samenstelling van het in de nieuwe pols te gebruiken carbon te komen, volgde een lange periode van berekeningen. Bouke; "Allereerst bereken je wat de aluminiumpols allemaal tijdens zo'n hele sprong te verduren heeft. Dat is vrij makkelijk, omdat het een al lang bestaand materiaal is en er dus meer gegevens over de eigenschappen bekend zijn."
Die uitkomsten waren voor de vier ook de basis voor de nieuwe pols, waarop de samenstelling van het cabon berekend en vastgesteld kon worden. In de tussentijd werd ook over een nieuw ontwerp nagedacht. „We hebben bijvoorbeeld gekeken of de pols sneller door het water kon gaan. Omdat we toch veel van onze ideeën terug gekoppeld hebben naar de fierljeppers zelf, kwamen we er al snel achter dat sneller overgaan tot het dode punt geen probleem was, maar dat de pols daarna toch zo langzaam mogelijk moet gaan", aldus Doutse.
In het uiteindelijke ontwerp is uitgegaan van huidige vorm van de 'oude' pols. Wat verandert is de lengte. Jan: „We kunnen hem zo lang maken als we willen, maar de eerste prototypes zullen 12,5 meter worden."
Via onder andere contacten die Doutse in de zeilwereld heeft, waar veel masten al van carbon gemaakt worden, werden uiteindelijk twee bedrijven gevonden die de nieuwe polsstok ook daadwerkelijk konden produceren. Ceilidh Composit Technology in Hellevoetsluis bleek de beste kandidaat.
„Het is een ambachtelijk bedrijf, waar men ook direct enthousiast was. Zij kunnen ook tegen een betere kostprijs leveren. Dat verschil zit vooral in de mal. Die is nu klaar, waardoor volgende week de eerste pols gemaakt gaat worden", aldus Niels.
De pols wordt wel in twee delen gemaakt, maar eenmaal in elkaar gezet is aan niets meer te merken dat de carbonpols niet uit een stuk is. Doutse: „Dat is het voordeel van het materiaal en van deze leverancier. En hij kan relatief snel nieuwe polsen leveren."
De nieuwe pols, die later dit seizoen officieel gepresenteerd wordt, moet voor dikke records zorgen, hoopt Bauke. „Dat was voor mij een van de uitdagingen van dit project. Het unieke is dat we daadwerkelijk tot een ook in de praktijk te gebruiken product zijn gekomen. Deze nieuwe pols zal nieuwe mogelijkheden bieden. Om het optimale uit de pols te gaan halen, zal wel de techniek van de springer aangescherpt moeten worden. Maar is dat eenmaal het geval, dan liggen records binnen handbereik."
Helmholt verwacht geen spectaculaire afstanden
Hoewel Bart Helmholt uiterst enthousiast. Is over de ontwikkeling van een nieuwe polsstok en deze ook op de voet volgt, verwacht de Burgumer niet dat de spectaculaire verbetering van afstanden zoals die bij de overgang' van hout naar aluminium gemaakt zijn, ook nu worden gerealiseerd. „Hy wurdt net langer as de polsen dy't wy no mei de opsetstikken, brûke."
„lk fyn it wol prachtich dat it no ris op sa'n wize oanpakt wurdt. Ik ha de ear der in bytsje by belutsen te wurden, ik bin troch dy jonges ynterviewd, en ha mei in pear oaren in demonstraasje jun, mar ik tink net dat wy spektakulêre ferbetterings meitsje sille."
De winnaar van het klassement van vorig seizoen wil wel, als het even kan, met de nieuwe polsstok nog dit seizoen in wedstrijden uitkomen. „Der sille noch wol in pear lytse oanpassings komme moatte, want cabon kin gjin puntbelesting ha. Dus hy mei bygelyks net tsjin de râne' fan 'e skâns oanfalle. Mar as dy dingen oplost wurde, dan sil ik der mei springe".
Wilstra: 'Earlik sein bin ik gewoan skeptysk'
Evert Wilstra uit Bakkeveen was in 1974 de man die met de introductie van de aluminium polsstok de fierljepwereld op zijn kop zette. De houten polsstok was al jaren een doorn in het oog van de toenmalige topljeppers en vele experimenten leidden toentertijd tot de vondst: de aluminium pols. Het leverde binnen twee seizoenen een spektakulaire verbetering in afstanden op. „Wy gôngen fan 15 metersprongen nei sprongen yn de 17", herinnert Wistra zich.
De winst van aluminium ten opzichte van de houten pols zat hem volgens Wilstra in een viertal grote punten. „De houten pols wie net oeral like dik, de houten siet mei 10 meter lengte oan de top en de stiifheid fan it aluminium wie echt in spektakulêre ferbettering. Derneist wie de aluminium pols ek noch 10 kilo minder swier."
Hoewel de nieuwe carbon pols wat betreft de laatste twee punten ook duidelijk een verbetering ten opzichte van de aluminium pols heeft, denkt Wilstra niet dat er met carbon veel verder gesprongen gaat worden. „Ik bin sels bang dat dizze nîje pols as in dobber rjocht op stean giet, ast him skeef setst. Fierders hoopje ik dat it allegear slagget, mar ik tink dat it der foaral fan ôfhinget of der snel goeie prestaasjes mei levere wurde. Is dat net it gefal, dan bliuwe ljeppers moai by It âlde. Dat sit yn de sport opsluten."